Ciąża a borelioza
Autor:
Magdalena Całka ,
piątek, 19 lipiec 2013 05:52 Rozpoczął się sezon na spacery i wyjazdy do lasu. Wszyscy powinniśmy uważać na kleszcze, które przenoszą boreliozę. Jednak szczególną czujność w tym względzie powinny zachować kobiety w ciąży. Borelioza to choroba wielonarządowa, która ma wiele objawów, jest bardzo trudna w diagnostyce, w leczeniu i może przenosić się na płód.
Rozpoznawana jest dopiero od 1981r. – powoduje ją bakteria z rzędu Spirochaetales (krętki), nosicielami krętków są zarówno larwy, nimfy jak i dojrzałe kleszcze. Bakteria dostaje się do organizmu człowieka, gdy kleszcz ssie jego krew. Różne są opinie naukowców na temat momentu zarażenia, na pewno ważne jest by kleszcza jak najszybciej usunąć i to w odpowiedni sposób. W tej chwili dostępne są odpowiednie aparaciki do kupienia w aptece, które to ułatwiają. Przy usuwaniu odradza się smarowanie kleszcza, aby nie zwymiotował – to zwiększa prawdopodobieństwo zarażenia. Następnie warto przesłać takiego kleszcza na przebadanie (bezpłatnie, więcej informacji – na stronie Fundacji Bartek: http://www.borelioza-forum.pl*), daje nam to pewną informację o tym czy powinniśmy się leczyć. Z badań wynika, że ilość zakażonych kleszczy waha się między - 4 a 21,6%. Po usunięciu kleszcza miejsce ukłucia należy zdezynfekować.
Niestety nie ma ujednoliconego standardu diagnostyki czy leczenia. Prawie każda kwestia dotycząca boreliozy jest sporna. Jest to choroba, która może długo nie dawać objawów (charakterystyczny rumień wokół ugryzienia nie zawsze występuje), a późniejsze objawy mogą imitować wiele ciężkich chorób, a że czasem nie da się „udowodnić” zarażenia w badaniach laboratoryjnych, często właściwe leczenie nie jest podejmowane. Lekarze zajmujący się chorymi różnią się w opiniach na te tematy, są dwa główne nurty wytycznych dotyczących boreliozy - lekarze leczący wg IDSA oraz według ILADS. Różnią się m.in. długością leczenia, dawkami i rodzajami antybiotyków, oraz momentem uznania leczenia za zakończone. Pacjenci leczeni wg IDSA i uznani przez lekarzy za wyleczonych, a mający nadal wiele nasilonych objawów szukają dalszej pomocy.
Udowodniona jest transmisja krętków przez łożysko. W badaniach noworodków mam chorujących na boreliozę wykrywano czasem wady wrodzone lub pojawiały się inne problemy (międzynarodowa konferencja ILADS - Londyn 2010r.- przedstawiono wyniki badań – utrata ciąży, poród przedwczesny, wady, wrodzona infekcja). Nie ma jednak konkretnego wzorca teratogennego, co powoduje lekceważenie tej choroby przez niektórych lekarzy. Część naukowców obserwuje późne, wrodzone objawy, zauważają je też mamy, które cierpią na tę chorobę, szczególnie te które nie były w ogóle, lub krótko leczone. Bywają też jednak zdrowe noworodki mimo zakażenia łożyska. Istnieją badania, w których wykryto krętki w mózgach dwóch niemowlaków po nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS). Określono ryzyko powikłań w ciąży – w I trym. – 32%, w II trym. – 25%, w III trym. – 16%. Zarażonym ciężarnym powinno się wykonywać również badania w kierunku Babesii, Bartonelly i Anaplasmy (możliwe niektóre współistniejące z boreliozą infekcje).
Jeśli chodzi o leczenie boreliozy w okresie ciąży - tu również są istotne różnice, lekarze leczący według IDSA uważają boreliozę za bezpieczną dla przebiegu ciąży, zalecają ewentualne leczenie po „świeżym” ukłuciu przez kleszcza typowymi dawkami Amoksycyliny. Lekarze leczący wg ILADS zalecają by – w boreliozie przewlekłej - podczas całej ciąży była brana Amoksycylina, przy rumieniu (w związku, z tym że on nie zawsze występuje, należy rozważyć kwestię antybiotykoterapii u każdej ciężarnej ukąszonej przez kleszcza) w I i II trymestrze – antybiotyk dożylnie przez 30 dni, potem doustnie przez 6 tygodni, w postaci wczesnej rozsianej – dożylnie przez 6 tygodni, potem doustnie przez 6 tygodni.
Kwestia karmienia piersią również nie jest ostatecznie rozstrzygnięta. Lekarze chorób zakaźnych nie widzą przeciwwskazań do karmienia naturalnego, ewentualnie w razie ukąszenia przez kleszcza w okresie laktacji zalecają włączenie standardowej antybiotykoterapii. Również polscy Certyfikowani Doradcy Laktacyjni uważają karmienie naturalne u kobiet z boreliozą za bezpieczne. Twierdzą jedynie, że ewentualnie dla sprawdzenia można przebadać pokarm na obecność krętków. Naukowcy jednak donoszą, że krętki są obecne w mleku kobiecym (również w krowim) i w związku z tym może dojść do zarażenia noworodka. Dlatego lekarze leczący według ILADS odradzają karmienie naturalne. Na tą chwilę, tak naprawdę, mamy muszą podjąć decyzję same.
Na boreliozę nie ma szczepionki, istnieje szczepienie przeciwko wirusowemu kleszczowemu zapaleniu mózgu (to choroba ośrodkowego układu nerwowego, zapadalność w Polsce – 0,7/100tys./rok), ale to zupełnie inna choroba.
Ciężarne powinny pamiętać, że nie tyko spacer po lesie jest niebezpieczny, niestety kleszcze równie często spotykane są na miejskich trawnikach, w parkach. Odradzane jest spacerowanie po wysokiej trawie. W czasie ciąży można chronić się przed ukłuciami owadów poprzez stosowanie środków odstraszających zawierających DEET w stężeniu nie wyższym niż 20%. Dobrze jest też zwrócić uwagę na dzieciaczki i stosować w razie potrzeby środki odstraszające insekty dostosowane dla maluchów.
Nieodpłatne badanie kleszczy w kierunku boreliozy - akcja wznowiona
Autor: Magdalena Całka, położna
BibliografiaCzarnecki S. Borelioza – choroba kontrowersyjna. Zarys problemu. IGM Hylostet; 02.09.2009.
Giedroyć A. Borelioza widmo, widmo boreliozy. Medical Tribune 6/2010; 14.04.2010.
Sokalska – Jurkiewicz M. Borelioza. Służba Zdrowia; 22.10.2007; 80 – 83 : 3681 - 3684
Zajkowska J. Borelioza z Lyme – standardy leczenia, a oczekiwania chorych. Przeg. Epid. 2008: 62 supl.1: 142 – 151 – 6 Ogólnokrajowa Konfer. Nauk. – Szkol.nt neuroinfekcji, Białystok 16 – 18.10.2008
Ołdak E, Flisiak I, Chodynicka B. Borelioza z Lyme u dzieci. Przegl. Derm.2009; 96 : 146 - 151
Zajkowska J, Moniuszko A, Czupryna P, Pancewicz S, Grygorczuk S, Kondrusik M. Stari – nowa krętkowica odkleszczowa. Przegl. Epid. 2009: 63 (1): 19 - 22
Gałęziowska E. Trudności w okresie diagnozowania i leczenia boreliozy – doświadczenia chorych. Materiały zjazdowe (streszczenie) – Borelioza jako choroba zawodowa, trudności diagnostyczne, standardy postępowania. Zielona Góra 25 – 27.04.2010
Flisiak R. Borelioza z Lyme. W: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Red. Cianciora J, Juszczyk J. Wyd. Czelej, Lublin 2007; 473 - 477
Maroszyńska – Dmoch E, Wożakowska – Kapłon. Chorzy trudni nietypowi. Czy borelioza może być przyczyną transplantacji serca? – opis przypadku. Kardiologia Polska 2009, tom 67: 5
Czerwińska K, Hryniewiecki T, Powikłania kardiologiczne chorób infekcyjnych. Nowa Klin. 2008 :15 (11/12): 1154 - 1161
Pancewicz S. Komentarz do artykułu Diagnostyka i leczenia boreliozy z Lyme. Medycyna po Dyplomie 2008: 17 (8): 70 - 74
Moniuszko A, Czupryna P, Zajkowska J, Pancewicz S, Grygorczuk S, Kondrusik M. Zespół post Lyme jako problem kliniczny. Pol. Merkuriusz Lek. 2009: 26 (153): 227 - 230
Tylewska – Wierzbanowska S, Chmielewski T. Limitation of serologic testing for lyme boreliosis: evaluation of ELISA and western blot in comparison with PCR and culture methods. Wien. Klin. Wochenschr 2002, 114 (13 – 14): 601 - 605
Garlicki A. Współczesne leczenie Boreliozy z Lyme. Przeg. Epidem. 2007:61: 449 - 456
Rüdiger von Baehr, Berghoff W, Bennefehd H, Gabel H, Berghoff W. Diagnostyka i leczenie boreliozy z Lyme. Deutche Borreliose – Gessellschafte. V. luty 2008
Flisiak R, Pancewicz S. Diagnostyka i leczenie Boreliozy z Lyme, rekomendacje Polskiego Towarzystwa Epidemilogów i Lekarzy chorób Zakaźnych. Przegl. Epid. 2008; 62:193 – 199.
Singlus S. K, Girschick H. J. Borelioza z Lyme : od zakażenia do immunizacji. Essent. Med. 2008 (6): 36 - 62
Burrascano J. J. Advanced topics in Lyme disease. Diagnostic hints and treatment guildenes for Lyme disease and other tick borne illness. Wydanie 16, 10.2008
Sambor G, Pancewicz S, Zajkowska J, Kondrusik M, Świerzbińska R, Moniuszko A, Pawlak – Zalewska W. Reinfekcja Borrelia burgdorferi s.l. u pacjentki po wyleczonej neuroboreliozie – opis przypadku. Pol. Merkuriusz Lek.2008: 25 (147): 254 - 256
Milewska – Bobula B, Rowecka – Trzebicka K, Dobrzańska A. Rozpoznanie, leczenie i profilaktyka boreliozy wrodzonej. Klin. Pediat. 1995: 3 (2): 82 - 83
Nowakowska D, Wilczyński J. Borelioza (boreliosis), zakażenia i zarażenia. W: Położnictwo i Ginekologia Red. Brębowicz G. PZWL, Warszawa 2005: 288
Drulle J. Pregnancy and Lyme Disease. Patient Information Guide, June 1998.
Elliot D.J, Eppes S.G, Klein J.D. Teratogen Update: Lyme Disease. Teratology 03.2001, 64: 276 - 281
Petrikowsky M. Zakażenia płodowe. W: Choroby płodu. Diagnostyka i postępowanie. Tłumaczenie - Red. Bręborowicz G. Wyd. ALGRAF, Szczecin 1999
Hercogova J, Vanousova D. Syphilis and borreliosis during pregnancy. Dermatol. Ther. 2008 May – Jun;21(3):205 - 9
Markowska A, Słomko Z, Drews K, Borelioza (Boreliosis). W: Zakażenia perinatalne. Red: Słomko Z, Dres K. Poznań 2001: 363 - 366
Walsh C, Mayer E. Infections in obstetrics: Lyme disease during pregnancy. Obstetrical & Gynecological Survay 01.2007; 62 (1): 41 - 50
Sikorski R, Stroczyńska – Sikorska M. Listerioza i borelioza w medycynie prenatalnej. Ginekologia Polska 1998: 69 (12): 1082 - 1088
Lakos A, Solymosi N. Maternal Lyme borreliosis and pregnancy outcome. Int. J. Infect Disease 18 Nov. 2009; 14 (6): 494 - 498
Chissell S. Lyme In Pregnancy: implications for the fetus. Materiały zjazdowe (abstract) – International Lyme & Associated Diseases Society (ILADS) Education Meeting. Londyn 12.06.2010
Ołdak E., Sulik A, Rożkiewicz D. Znaczenie testu immunoblot w diagnostyce boreliozy z Lyme u dzieci. Przeg. Epidem.2008: 62 supl. 1: 83 – 87 – 6 Ogólnokrajowa Konferencja Naukowo – Szkoleniowa nt. neuroinfekcji, Białystak 16 – 18.10.2008
Gąsiorowski J, Witecka – Knysz E, Knysz B, Gerber H, Gładysz A. Diagnostyka boreliozy. Med.Pr. 2007: 58 (5): 439 - 447
Noworyta J, Brasse – Rumin M, Ząbek J.Ocena wartości serodiagnostyki bakteriologicznej u chorych na niesklasyfikowane zapalenie stawów Część III. Metoda immunoenzymatyczna (ELISA) jako test skriningowy w diagnostyce serologicznej zapaleń stawów o podejrzewanej etiologii B. burgdorferi; krzyżowa reaktywność przeciwciał dla B. burgdorferi z S. enteritidis, S. typhimurium, Y. enterocolitica O3 i Ch. Trachomatis. Reumatologia 2009; 47, 5: 249 – 257
Witecka – Knysz E, Klimczak M, Lakwa K, Żajkowska J, Pancewicz S, Kondrusik M, Grzegorczuk S, Świerzbińska R, Hrmanowska – Szpakowicz. Borelioza: dlaczego diagnostyka jest taka trudna? Diagnosta Laborat. 04.2007
Klimaszewski A. Borelioza i współinfekcje. Najczęściej zadawane pytania. Stowarzyszenie Chorych na Boreliozę 2009, Bielsko – Biała: 19 – 35
Markowska A, Słomko Z, Drews K, Borelioza (Boreliosis). W: Zakażenia perinatalne. Red: Słomko Z, Dres K. Poznań 2001: 363 - 366
Kukulska K, Kmieć T, Chmielewski D, Jóźwiak S. Stwardnienie rozsiane u dzieci. Diagnostyka i różnicowanie. Standardy Med./Pediatria 2010, T.7: 275 – 282
Nicolson G.L. Zakażenia bakteriami wewnątrzkomórkowymi – następstwa. Biuletyn chorób Infekcyjnych. Instytut Medycyny Molekularnej. California 2007
Morawsak M, Bartczak A, Deroń Z, Kamerys J, Rechciński T. Nietypowa przyczyna omdleń – borelioza serca. Pol. Przegl. Kardiol. 2007: 9 (6): 453 – 457
Legatowicz – Koprowska M, Gziut A, Walczak E, Gil R, Wagner T. Borelioza – jednoczesne zajęcie serca oraz zaburzenia psychiczne – opis przypadku. Pol. Merkuriusz Lek. 2008: 24 (143): 433 – 435
Cieślińska I. Umysł w kleszczach. Poradnik psychologiczny. 08/09 2009: 74 – 77
Fallon B.A, Keilp J.G, Corbera K.M, Petkova E, Britton C.B, Dwyer E, Slavor I, Cheng J, Dobkin J, Nelson D, Sackeim H. A randomized, placebo – controlled trial of repeated iv antibiotic therapy for lyme encephalopathy. Journal of Neurology; 10.2007
Flisiak R. Babeszjoza. W: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Red. Cianciora J, Juszczyk J. Wyd. Czelej, Lublin 2007; 481
Grzeszczuk A. Ludzka anaplazmoza granulocytarna. W: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Red. Cianciora J, Juszczyk J. Wyd. Czelej, Lublin 2007; 478 – 480
Niemiec K. Zakażenia wywołane przez mikoplazmy. W: Zakażenia perinatalne. Red: Słomko Z, Dres K. Poznań 2001: 519 - 529
Brzostek T. Ludzka erlichioza granulocyt arna współistniejąca z boreliozą z Lyme u kobiety ciężarnej. Przegl. Epidem. 2004: 58 (2): 289 - 294